Młody Chopin w Wielkopolsce część 1

00:00:05:

00:00:17: Ma zawsze jakby sobie

00:00:18: przywłaszczyło.

00:00:19: Szopena przez miejsce

00:00:20: urodzenia i przez Warszawy, przez konkursy szopenowskie brewe.

00:00:24: Ale Wielkopolska za życia szopena wywarła ogromny wpływ.

00:00:28: On tu przyjeżdżał przez Wielkopolskę, cieszył się na wyjazd, na poznanie nowych ludzi.

00:00:33: Wracając też zawsze chciał gdzieś zachaczyć o Wielkopolskę, odwiedzić

00:00:36: swoich przyjaciół.

00:00:38: Młody szopen w Wielkopolsce.

00:00:49: Jeździł na łyżwach, sam wytoczył sobie szachy, w które grał.

00:00:53: Uczył się sześciu języków

00:00:54: obcych, lubił tańczyć.

00:00:56: Tak charakteryzuje jego biograf Mieczysław Tomaszewski, autor książki Chopin.

00:01:02: Człowiek dzieł ryzonaz.

00:01:14: Chopin z jednej strony był bardzo popularny.

00:01:17: Ludzie go chętnie zapraszali.

00:01:19: Możemy powiedzieć, że był taki bardzo medialny.

00:01:21: Był przystojny, podobał się kobietom, pięknie grał.

00:01:24: Ludzie go chcieli słuchać, a z drugiej strony sami chcieli grać jego utwory i wydawcy zwiercieli w ten świetny interes.

00:01:40: Młody Fryderyk Chopin ośmiokrotnie przebywał w Wielkopolsce.

00:01:44: W Kaliszu znajdowała się najważniejsza stacja przesiadkowa w jego podruszach na zachód i tam mieszkali przyjaciele jego ojca.

00:01:51: W Żychlinie tańczył na weselu, w Strzyżewie mieszkała jego matka chrzestna, w Antoninie muzykował z Radziwiłem, a w Poznaniu był gościem arcybiskupa Teofila Wolickiego.

00:02:03: Wbrew powszechnej wiedzy, którą utrwalił słynny obraz Siemi Radzkiego, Chopin nie grał w sali białej pałacu Radziwiła w Poznaniu.

00:02:11: Jakie są na to dowody?

00:02:12: Powiemy później, a zacznijmy od tego, w jaki sposób Chopin znalazł się w Poznaniu.

00:02:22: W wiosną pan Mikołaj Szopen zwrócił się do ministra oświecenia publicznego i wyznanie religijnych Grabowskiego z prośbą, aby przedstawił Radzie Administracyjnej wniosek o dofinansowanie podróży Szopena, który, jak napisał w tym wniosku, mógłby dokształcić się za granicą i być pożytecznym krajowi.

00:02:48: w obranym zarodzie muzyka.

00:02:52: ministracyjna podjęła odmowną decyzję.

00:02:55: Oczywiście szopen skończył wtedy szkołę główną mużyki.

00:02:58: Ojciec wysłał go podróż do Wiednia, a gdy wrócił.

00:03:03: zaczęły się rozmowy na temat dalszej przyszłości i przypomniano sobie obietnicze radziwiła, który mógł objąć protektoratem, można zasiedlić finansowo.

00:03:16: Chopin bardzo niechętnie podchodził do tego pomysłu, pisał dwukrotnie w listach do Tyczu Savojciech Rostiego, swojego przyjaciela mieszkającego za chrubie szowen, że uważa dawne słowa radziwiła, że piękne słówka, bel parol i że niełaszka pańska na pstrym koniu jeździ, ale nawet gdyby się to ziścić miało, to on nie uważa za celowy swojego wyjazdu do Berlina, bo przy rzeku w Wiedniu, że tam powróci, powróci tam, gdzie odniósł wielki sukces, zajął w tracze przy Karolskiej Bramie dwa żnakomite koncerty.

00:03:55: Jednak Chopin wyjeżdża do Berlina wraz z profesorem Feliksem Jarockim.

00:04:03: Ojciec wysłał go w określonym celu.

00:04:05: Książę radziwił na widok Fryderyka, który mu kończył już wszelkie nauki w kraju.

00:04:11: Powie, no to, pochany, zapraszam ci się za...

00:04:26: Z listu Fryderyka Szopena do rodziny z XVI września, w XVIII s. XXIII

00:04:32: roku.

00:04:36: Moje zdanie o Berlinie.

00:04:39: Za szerogi dla Niemców.

00:04:41: Zdaje się, że jeszcze drugie tyle ludności znadnie zmieścić by się w nim mogło.

00:04:46: Maryjski, zagroż gustu nie ma, jeżeli mówi, że Berlinki są piękne.

00:04:52: Są to wszystko samego łeszczenki.

00:04:54: Alias, gęby bez zębów.

00:04:57: A stroją się.

00:04:59: Szkoda owych pociętych pysznych muślinów na takie lalki i rszany.

00:05:12: Szopen miał nie tylko cięty język.

00:05:15: O poczuciu humoru kompozytora świadczą również rysunki, które wyszły spod jego ręki.

00:05:20: Jak zauważam, Jeczysław Tomaszewski.

00:05:22: Fryderyk uczył się rysunków u dobrego mistrza, Fugla.

00:05:26: Ostatni raz zabawiał się tym chyba w Berlinie w tysiąc osiemcent dwudziestym ósmym roku, szkicując satyrycznie głowy uczonych.

00:05:34: Obecny z przypadku na naukowym sympozium.

00:05:37: Znalazłem sprawozdania z kongreszu, jak my w literaturze, której zawsze piszemy natualistów, był to w rzeczywistości kongres przyrodników i lekarzy niemieckich.

00:05:48: Taka gazeta berlińska o fotocznym tytule fosisze Zeitung zamieszczła szczegółowe relacje.

00:05:55: I gdy Chopin pisał o jednym czy o drugim obiedzie z padami naturalistami, to tam jest bardzo szczegółowo i jeden i drugi obiad opisany.

00:06:09: Wczoraj miał miejsce obiad wspólny owych dla mnie karykatur uczonych, których tu już na trzy podzieliłem klasy.

00:06:18: Nie pod przewodnictwem Humbolda, bo ten bardzo dobrze ułożony, ale jakiegoś innego czopmistrza, którego nazwiska sobie w tej chwili nie przypominam, lecz mam zapisane pod zrobionym przeze mnie jego portretę.

00:06:37: Podróż do Izberlina wiodła przez Poznań.

00:06:40: Tutaj, według legendy, Chopin miał grać w sali białej dla Antoniego Radziwiła.

00:06:57: Scena koncertu zatytułowana Fryderich Chopin w Salonie Księcia Antoniego Radziliła powstała dzięki wyobraźni Kanyleka Siemirackiego w XVIII-XVII roku, czyli znacznie później jako barwny obraz i na podstawie właśnie tego dzieła Siemirackiego w rok później została rozpowszechniona w masowej serii, wręcz heliografiura w opracowaniu szustera.

00:07:25: niemieckiego wydawcy, a rozprowadzana właśnie tu na ziemiach polskich w szerokim wymiarze.

00:07:31: One przedstawiają konkretne postacie, oprócz Chopena, Rzecz Jasna, książę Antoni Radziwił, obie jego córki, księżniczka Wanda, prawda, księżniczka Eliza, małżonka oraz Dodany.

00:07:45: jakby post faktum, Aleksandr von Humboldt, znakomity przyrodnik naturalista, którego miał szansę Chopin poznać, posłuchać i podziwiać właśnie przez Poznań, jadąc na tenże Kongres Przyrodników do Berlina w XVIII, XVIII roku.

00:08:04: i nastąpiła z tego rodzaju taka kompilacja.

00:08:15: No nie mógł grać, jak przedstawił na obrazie Henryk Szemiraczki z jednego ważnego powodu.

00:08:23: Otóż istnieje list księżniczki Eliszy Radziwiłłowny, napisany w ciszycy koło Kowar, z datą, w której Chopin przebywał w Poznaniu.

00:08:36: A rodzina Radziwiłów nigdy nie wyjeżdżała w jakimś rozproszeniu.

00:08:43: Księżyczka Eliza nazywała to Nomaden-Leban.

00:08:46: Wiedzieliśmy życie koczownicze.

00:08:48: Co roku Radziwiłowie wyjeżdżali z pałaczu namiestnikowskiego w Poznaniu.

00:08:55: Najpierw do Antonina.

00:08:58: Po kilku dniach jechali do swojego zamku w Ciszycy koło Kodar.

00:09:04: Tam przebywali aż do późnej jesieni, po czym ich droga powodzona znowu wiodła przez Antonin, gdzie książę pasjami polował i następnie wracano do Poznania.

00:09:16: Jest pewne, że Radziwiłw nie było w Poznaniu wówczas, ktoś mnie kiedyś zapytał.

00:09:22: No tak, a skąd wiesz, czy zieli obiad u arcybiskupa bolickiego, może też go nie było w Poznaniu, był.

00:09:30: Otóż acymiskup Woliczki zbierał wtedy w paławiach latki na pomnik mieszka pierwszego i bolesłaba chrobrego.

00:09:41: On pierwszy zaczął tę zbiórkę pieniędzy.

00:09:45: A sprawozdania Rzeczbiurek ogłaszał w gazecie Wielkiego Księstwa Poznańskiego.

00:09:50: I jedno z sprawozdań wydrukowane w gazecie Wielkiego Księstwa Poznańskiego nosi daty pod podpisem o tym i skupa sześci października, tysiąc osiemsen dwadzieścia osiem.

00:10:02: A więc na pewno był w tym czasie, kiedy Chopin z profesorem Jarockim przybyli w drodze powrotnej do Poznania i na pewno obieczany obiad się odbył.

00:10:20: Pałac Biskupi na Ostrowie Tumskim w Poznaniu, września, września,

00:10:33: września, września,

00:10:37: września, września, września, września, września,

00:10:39: września, września, września,

00:10:41: września, września, września,

00:10:44: września, września, września, września, września, września, września, września, września,

00:10:50: września, września, września, września, września, września,

00:10:57: września, września, września, września, wr.

00:10:59: polecić uwadze Księcia Pańską Osławę.

00:11:03: To zaszczyt.

00:11:05: mógł skorzystać z takiej protekcji?

00:11:08: Radzilił, popiera w Berlinie nasze starania o sprowadzenie św.

00:11:11: Pamięci Biskupa Krasickiego do Gniezna, gdzie spoczęły jego szczątki.

00:11:18: W katedrze Wasze ekscelencjo?

00:11:21: To jest naszym pragnieniem.

00:11:24: Da Bóg, tak się stanie.

00:11:27: List, który Pan Jarodzki przyjósł z Warszawy od Niemcewicza wydatnie w tym pomoże.

00:11:34: Felix wiedział tylko, że to ważny

00:11:35: list.

00:11:36: Jest w nim zezwolenie odkrewnych św.

00:11:38: Pamięci Biskupa Krasickiego dla kapituły Gnieźnieńskiej, abyśmy mogli dalsze działania podejmować.

00:11:50: Brat mój Jan pisał mi, że częstym gościem, jesteś Pan u niego w warszawskim domu.

00:11:54: Konstanty, bratanek waszej eminencji, to mój bliski towarzysz.

00:11:58: A dla mnie to zaszczyt gościć w tak znamieni tym domu.

00:12:02: Z listów wiem również, że wróba był wielką karierę pialisty.

00:12:10: Ten,

00:12:11: co zaczął z hałasem i krzykiem, wpadł w rzekę i na koniec... Przestał być strumekiem?

00:12:18: Skrognijcie, panie szopa, to ważna cecha.

00:12:23: A ciekawe jest sobie jednak, czy równie biegły, co w cytowaniu bajek biskupa krasickiego jest pan w

00:12:29: graniu?

00:12:30: Jeśli tylko ksiądz biskup dysponuje instrumentem i pozwoli, to z przyjemnością zaprezentuję kilka kompozycji.

00:12:37: To musimy za tym przejść do sąsiedniego salonu.

00:12:40: A poczekajmy tylko na pana Jarockiego.

00:12:43: No i... Zaraz

00:12:45: możemy

00:12:45: pójść.

00:15:38: Najtrudniej grać właśnie z prostotą, rubato, prawda, co znaczy kradnąć, czyli po prostu jakby to, co troszeczkę człowiek zagra wolniej, potem musi szybciej.

00:15:47: Ludzie po prostu przesadzają.

00:15:50: Bardzo często przerwa się w tych polskich tańca, które, no, według mnie powinny być rzeczywiście grane z prostotą, przede wszystkim rytmicznie.

00:15:58: to też sami robią się dziwactwa.

00:16:00: Nie wiem, czy mogę ewentualnie pokazać.

00:16:02: Może troszeczkę przerysuję, ale właśnie pokażę na przykład ten znany polony z adur.

00:16:10: No i teraz powiedzmy, jak niektórzy może przesadzę, ale jak niektórzy by to grać.

00:16:23: Specjalnie wybrałem utwór bardzo znany, bardzo taki... jakby prosty, bardzo rytmiczny, który według mnie powinno się grać normalnie, a zawsze powtarzam, uczniom studentom, utworów Chopena się nie tańczy, ale są to utwory taneczne.

00:16:36: Gdyby się tańczyło, to ludzie połamali by nogi przy takim graniu.

00:16:40: Ja bym to widział po prostu bardzo normalnie.

00:17:00: Wróćmy do Chopena w Poznaniu.

00:17:02: Co robił, oczekując na Diliżans do Warszawy?

00:17:05: Są także nie tylko, mógł zagrać u arcybiskupa bolickiego, w pałaczu arcybiskupim na Ostrowiu Człowskim.

00:17:13: Ale poznał tutaj zapewne dzięki profesorowi Felixowi Jarockiemu redaktora na czernego, właściwie się wtedy nazywało redaktora odpowiedzialnego Garzyty Wielkiego Księżdża.

00:17:26: Poznańskiego, Pana Idzie Gorapskiego.

00:17:29: I dlatego, że Rapski był violonczylistą, grywał w kwartecie, razem z restauratorem Wojkowskim i z innymi, to sądzę, że mógł go Rapski zaprobadzić, do którego zizdobu w Poznańskich, gdzie rzeczywiście Chopin miał się okazję popisać.

00:17:48: Był przecież w Poznaniu wtedy dosyć długo.

00:17:51: Chopin pasciami lubił odwiedzać składy muzyczne.

00:17:55: I na pewno był na starym rynku u Simona, który miał skład muzyczny, zarówno w Berlinie, jak i w Poznaniu.

00:18:02: Co więcej jest pewna ciekawostka.

00:18:04: Znam pana z Warszawy, który ma dwa walczy wydane przez Simona.

00:18:12: Jedy walcz jest anonimowy, drugi walcz na głodnym marginesie.

00:18:17: Fryderyk Chopin.

00:18:18: rzeczywiście jest to jeden z walczów z opuszcz siódmego.

00:18:23: i ten, że pan twierdzi i gromadzi do wody iż zanim ten walcz ukazał się to opuszcz siódmym to został wydany przez Simona w Poznaniu.

00:18:37: U Simona można było znaleźć inne nieoficjalne wydania utworów Chopina na przykład jeden z jego mazurków.

00:18:44: Według mnie jest to po prostu pirat.

00:18:47: Chciał skorzystać na tym, że Chopin jest popularny, że przyjeżdża, że ludzie go grają i są takie dwie możliwości.

00:18:54: Albo przepisał to, skorzystał z matrycki Stnera, albo widział gdzieś wpisany na przykład do sztambucha mazurek u kogoś, przepisał go i wydał bez wiedzy kompozytora, bo jak dokładnie obejrzymy, nuty tam są błędy i zdając sobie sprawę, że postępuje trochę nielegalnie w żadnej prasie, w żadnym katalogu nie ukazała się informacja o tych nudach.

00:19:37: Chopin

00:19:37: wyjeżdża z Poznania deliżancem trzeciego października.

00:19:40: Była to jego pierwsza i ostatnia wizyta.

00:19:43: Co oprócz relacji pozostało po Fryderyku?

00:19:47: Do Poznania właśnie do naszego saloniku trafił fortepian Chopena, czyli instrument z Antonina, na którym na dziewięćdziesiąt dziewięć, przecinek dziewięćdziesiąt dziewięć grywał Fryderyk Chopin w czasie swoich pobytów w pałacu w Antoninie.

00:20:04: I to jest tu... Na ziemiach polskich najstarszy instrument związany z Chopinem, najstarszy fartepian, wszystkie inne, które są w Warszawie, w Krakowie, w Jaśle.

00:20:15: One są znacznie, znacznie późniejsze.

00:20:17: No a jest to fartepian skrzydłowy, prosto strunny z mechaniką wiedeńską, z lat.

00:20:24: dwudziestych XIX wieku, a więc można powiedzieć, że z okresu takiego bardzo młodzieńczego Chopina pochodzący najprawdopodobniej z jakiegoś niemieckiego warsztatu anonimowego wytwórcy nie ma żadnej tabliczki znamionowej.

00:20:42: Nie był to zapewne już wtedy instrument bardzo dobry.

00:20:47: Chopin zresztą można powiedzieć, że wybrzydzał i słusznie przebierając w różnych markach, a wreszcie upodobą sobie dwie Erarda i Plejela z dodatkiem ewentualnie Brudłuda, ale tu miał kiepskie zdanie o Buchholcu o Leszczyńskim, więc zapewne możemy się spodziewać, że i ten nie przypadł mu do gustu, ale biorąc pod uwagę, że księży Antonii był namiestnikiem prowince Pozen, czyli wielkiego księstwa poznańskiego jako germanofil, zakupił również i do swojego pałacu ten instrument, a miał ich ponąć kilka.

00:21:21: Nie mniej ten, się ostał jako jedyny.

00:21:25: Ale

00:21:25: fortepian to nie tylko.

00:21:26: Saloniku Szopenowskim są także inne ślady szopenowskie.

00:21:29: Głowa Fryderyka Szopena wyrzeźbiona w drewnie lipowym przez Wacława Szymanowskiego po ninecet dziewiątym roku, która to głowa stanowi... Część, właściwie jedyny fragment ocalałego modelu pomnika Chopina w skali jeden do dwóch, kiedy to jeszcze za czasów zaborów rozpisano właśnie konkurs na pomnik przed wybuchem I wojny światowej.

00:21:55: Pomnik pod Wierzbą, wtedy już ten pomnik miał stanąć w Warszawie.

00:22:00: i proszę sobie wyobrazić jakie było myślenie, jakie było działanie.

00:22:03: z jaką przywiązaliśmy wagę do kultury, do muzyki, do tworzenia śladów, mimo zupełnie niesprzejących warunków.

00:22:35: To

00:22:52: najsłynniejsze zdanie Norwida Oszopenie.

00:22:55: na mapie jego podróży była również Wielkopolska.

00:22:58: O Antoninie, kolejnym przystanku w tej nieustającej podróży młodego kompozytora, opowiemy w następnym odcinku naszej audycji,

00:23:06: o

00:23:14: kompozytorze mówili, regionalista Henryk Nowaczek, Andrzej Yazdąc, bibliotek i Uniwersytetu im.

00:23:21: Adama Mickiewicza, Janusz Jaskulski z Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu, Andrzej Tatarski, pianista i profesor Poznańskiej Akademii Muzycznej.

00:23:31: W rolę Chopina wcielił się Piotr Dąbrowski, biskupa Teofila Wolickiego z Bigniew Grochal.

00:23:38: audycje przygotowali Irena Goszczyńska, Alina Kuczewska, Aleksandra Włodarczyk i Robert Mierzyński.